انتخاب کفش ورزشی شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما همین انتخاب به ظاهر پیش پا افتاده می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سلامت مفاصل، عملکرد ورزشی و حتی حالت کلی بدن شما داشته باشد. بسیاری از ما، با تکیه بر معیارهای نادرست مانند برند یا ظاهر جذاب، دست به انتخاب می‌زنیم و در دام اشتباهات مکرری می‌افتیم که عواقب آن می‌تواند دردسرساز باشد. در این مقاله به نقل از موج کوه به سه اشتباه بسیار رایج و آسیب‌زای خرید کفش ورزشی می‌پردازیم و راه‌حل اجتناب از آنها را بررسی می‌کنیم.
اشتباه اول: تنها معیارتان زیبایی و مدل کفش است
این شاید بزرگترین و رایج‌ترین خطایی باشد که مرتکب می‌شویم. ما به فروشگاه می‌رویم، یک کفش را پسند می‌کنیم و بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های فنی، آن را می‌خریم. اما حقیقت این است که یک کفش ورزشی ابزاری تخصصی است، نه یک اکسسوری مد.
چرا این اشتباه آسیب‌زا است؟
کفش‌های ورزشی برای فعالیت‌های مختلف و انواع مکانیک پا طراحی شده‌اند. یک کفش مخصوص دویدن (Running Shoes) با یک کفش مخصوص کروس فیت (CrossFit) یا کفش پیاده‌روی (Walking Shoes) از نظر ساختار، انعطاف‌پذیری، پشتیبانی و طراحی کفی کاملاً متفاوت است. استفاده از یک کفش نامناسب برای یک فعالیت خاص، نه تنها از عملکرد شما می‌کاهد، بلکه شما را در معرض خطر مصدومیت‌هایی مانند التهاب پلانتار فاشیا، درد Shin Splint (درد ساق پا) و حتی دردهای مزمن زانو و کمر قرار می‌دهد.
راه حل:
هدف خود از خرید را مشخص کنید. آیا برای دویدن می‌خواهید؟ برای ورزش‌های سالنی؟ یا فقط برای پیاده‌روی روزانه؟ ابتدا فعالیت اصلی خود را تعیین کنید و سپس به سراغ مدل‌های تخصصی آن بروید. به خاطر داشته باشید که اولویت اول باید عملکرد و سلامت باشد، نه صرفاً زیبایی.
برای درک کامل‌تر و انتخاب هوشمندانه بر اساس آناتومی پای خود، مطالعه مقاله جامع ما با عنوان راهنمای انتخاب کفش ورزشی مناسب بر اساس نوع پا را به شدت توصیه می‌کنیم.
اشتباه دوم: توجه نکردن به نوع قوس و الگوی گام (پروشن) پای خود
این احتمالاً فنی‌ترین و در عین حال مهم‌ترین بخش انتخاب کفش است. بسیاری از افراد از نوع قوس کف پای خود (صاف، طبیعی یا گود) و الگوی پروشن (چرخش پا به داخل یا خارج در حین حرکت) اطلاعی ندارند. خرید یک کفش با میزان ثبات (Stability) یا کنترل حرکت (Motion Control) نامناسب برای پای شما، مانند این است که برای یک ماشین با سیستم تعلیق sport، لاستیک یک خودروی شاسی‌بلند بخرید!
چرا این اشتباه آسیب‌زا است؟
اگر شما پای پرونیت (Overpronation) دارید (یعنی کف پایتان به سمت داخل می‌چرخد) و یک کفش خنثی (Neutral) بدون ویژگی‌های ثبات‌بخش بپوشید، مفاصل شما از راستای صحیح خود خارج شده و فشار غیرطبیعی بر روی مچ پا، زانو و لگن وارد می‌شود. در بلندمدت، این مسئله می‌تواند منجر به التهاب تاندون آشیل، سندرم ایلیوتیبیال باند (IT Band Syndrome) و ساییدگی غضروف‌ها شود.
راه حل:
نوع پای خود را تشخیص دهید. یک روش ساده خانگی “تست ردپای خیس” (Wet Test) است. کف پای خود را خیس کنید و روی یک سطح خشک مانند یک کارتن یا کاغذ بایستید. شکل ردپای به جا مانده به شما می‌گوید که قوس پای شما در کدام دسته قرار می‌گیرد. برای یک تحلیل دقیق‌تر و حرفه‌ای، می‌توانید به متخصصان ارتوپدی یا فروشگاه‌های معتبر کفش ورزشی مراجعه کنید.
اشتباه سوم: خرید سایز اشتباه یا اصرار بر “جا باز کردن” کفش
“یه پاش می‌ره تو پام!” این جمله را زیاد شنیده‌اید. بسیاری فکر می‌کنند کفش ورزشی باید در ابتدا تنگ باشد تا بعداً جا باز کند. این یک باور کاملاً غلط و خطرناک است. کفش ورزشی باید از همان لحظه اول راحت و مناسب باشد.
چرا این اشتباه آسیب‌زا است؟
کفش تنگ باعث تاول، پینه، سیاه شدن ناخن‌ها و کاهش گردش خون می‌شود. از طرفی، کفش گشاد نیز باعث لغزش پا در داخل کفش، ایجاد تاول‌های ناشی از اصطکاک و عدم کنترل کافی بر روی حرکات می‌شود. هر دوی این حالات می‌توانند منجر به پیچ خوردن مچ پا (Ankle Sprain) شوند.
راه حل:
- در پایان روز خرید کنید: پاها در پایان روز به طور طبیعی متورم‌تر هستند و این به شما کمک می‌کند سایز واقعی‌تری را انتخاب کنید.
- با جوراب ورزشی خودتان کفش را امتحان کنید.
- فضای کافی برای انگشتان پا در نظر بگیرید: باید حدود یک بند انگشت (۱۲-۱۰ میلی‌متر) بین بلندترین انگشت پا و جلوی کفش فاصله وجود داشته باشد.
- هیچ نقطهٔ فشاری نباید احساس شود. کفش باید از همان ابتدا راحت باشد.
با اجتناب از این سه اشتباه رایج، نه تنها سرمایه‌گذاری بهتری بر روی سلامتی خود خواهید کرد، بلکه لذت و بازدهی ورزشی خود را نیز به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهید. همیشه به خاطر داشته باشید که پیشگیری از آسیب، بسیار آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان آن است. خرید کفش از فروشگاه های معتبر مانند موج کوه را در نظر داشته باشید.